З першых дзён акупацыі Свіслаччыны (чэрвень 1941 г.) разгарнулася масавая ўсенародная барацьба супраць акупантаў. Актывісты савецкай улады, былыя члены КПЗБ і КСМЗБ, чырвонаармейцы, якія выходзілі з акружэння, склалі ядро партызанскага руху. Адным з цэнтраў партызанскай барацьбы на тэрыторыі нашага раёна стала Белавежская пушча. У ёй летам 1941 г. змагалася больш за 500 партызан. Асабліва добра арганізаваным і баяздольным быў партызанскі атрад пад камандаваннем маёра і.і. Крылова.
У акружэнні Белавежскай пушчы ў населеных пунктах фашысты размясцілі свае гарнізоны і пачалі яе драпежніцкае вынішчэнне. Германскай прамысловасці неабходная была авіяцыйная драўніна. Тут было вельмі шмат чырвонаармейцаў. Так склалася, што галоўны ўдар фашысты нанеслі з боку Брэста і Гродна, пад Беластокам у акружэнне патрапілі 3-я і 10-я арміі, байцы гэтых армій прабіваліся на ўсход, і пушча служыла для іх хованкай.
Савецкія патрыёты не маглі дапусціць драпежніцкага знішчэння запаведніка. Для паспяховай дзейнасці партызанам неабходная была сувязь з мясцовым насельніцтвам. Паступова яны яе ўсталявалі партызанскімі сувязнымі ў вёсцы Дабраволя. Сакратаром яе быў Міхаіл Андрэевіч Урбановіч.
Міша Урбановіч нарадзіўся ў 1920 г. у в. Дабраволя Свіслацкага раёна Гродзенскай губерні ў сям'і селяніна. Пасля заканчэння пачатковай школы Міша дапамагаў бацькам, рос жыццярадасным і цікаўным хлопцам. У 1939 г. Заходняя Беларусь стала свабоднай, пачалося новае жыццё. За кароткі час у вёсцы адбыліся вялікія перамены. Вясёлыя песні спявала моладзь, збіраючыся па вечарах. У Дабраволі адкрылі хату-чытальню. А ў хуткім часе ў Дабраволі пачала стварацца Камсамольская арганізацыя, адным з першых у яе ўступіў Міша. На арганізацыйным камсамольскім сходзе яго абралі сакратаром. Ён арганізаваў гурток мастацкай самадзейнасці. Тут і разгарнуўся яго талент. Моладзь пад яго кіраўніцтвам стала выязджаць з канцэртамі ў суседнія вёскі Ціхаволю, Рудню, Раманаўцы, Грынкі і іншыя, праводзілася атэістычная праца сярод насельніцтва, дапамагалі Савецкім работнікам у раздзеле памешчыцкіх і царкоўных зямель. Міша шмат часу прысвячае самаадукацыі, шмат чытае, марыць вучыцца далей.
Але нечакана грымнула вайна. Фашысцкія акупанты прыйшлі і ў Дабраволю. З першых дзён (у ліпені 1941 г.) акупацыі камсамольцы в. Дабраволя арганізавалі падпольную камсамольскую арганізацыю, куды ўвайшлі Міша Урбановіч (сакратар), Паша Васіленка, старшыня сельскага савета Панотчык Іван Іванавіч, дэпутат сельскага савета Гардзеня Васіль Іванавіч, актывісты савецкай улады Шмыга Георгій Пятровіч, Янкоўскі Аляксей Герасімовіч і іншыя. У яе складзе было 18 чалавек. Яны дапамагалі хавацца ў Белавежскай пушчы пакінутым у асяроддзі байцам і камандзірам Чырвонай Арміі, дапамагалі параненым, хавалі іх у лясных зямлянках, дастаўлялі медыкаменты і перавязачны матэрыял, прадукты харчавання, займаліся зборам зброі, распаўсюджвалі ўлёткі, вялі прапаганду сярод насельніцтва. Іх дзейнасць не заставалася незаўважанай фашыстамі. І ў канцы ліпеня 1941-га года важак дабравольскіх камсамольцаў па даносе здрадніка быў схоплены і расстраляны. Разам з Мішам гэтую смерць прынялі Іван Іванавіч Панотчык, Васіль Іванавіч Гардзеня, Георгій Пятровіч Шмыга, Аляксей Герасімавіч Янкоўскі, якія шмат ведалі аб дзейнасці камсамольскай арганізацыі. На допытах яны падвяргаліся жорсткім катаванням, але нікога не выдалі, таму падпольная Камсамольская арганізацыя ў Дабраволі працягвала дзейнічаць. Тыя, што засталіся на волі падпольшчыкі вымушаныя былі ўзмацніць канспірацыю. Пашы Васіленка ўдалося пазбегнуць арышту. Астатнія члены арганізацыі абралі яе сакратаром. Аднавяскоўка Мішы, дзяўчына з цікавым лёсам, узначаліла арганізацыю. Падпольшчыкі працягвалі аказваць дапамогу Савецкім байцам, якія апынуліся ў асяроддзі, і партызанам.
Нарадзілася Праскоўя Васіленка 13 кастрычніка 1922 года ў в. Дабраволя ў сялянскай сям'і. Пасля вызвалення Заходняй Беларусі ў 1939 г. Паша ўступіла ў камсамол. У 1940 г. яна скончыла курсы трактарыстак у Ваўкавыску і першай у раёне сярод дзяўчат асвоіла нялёгкую мужчынскую прафесію, села за руль трактара. Разам з ёй вучыўся і яе аднавясковец Васіль Панотчык. Ён успамінаў: "Гэта была дзяўчына з вялікай душой, вучылася яна вельмі старанна. Да позняй ночы праседжвала за кнігамі. Заўсёды дапамагала таварышам, была чулай і спагаднай". Поўная надзей і энергіі вярнулася яна ў родную вёску пасля заканчэння курсаў, але папрацаваць ёй так і не прыйшлося, грымнула вайна. Гітлераўцы, як саранча, хлынулі на нашу зямлю, неслі смерць і разбурэнне. Злавеснымі хмарамі павісла над вёскай фашысцкая няволя. Усё, пра што марыла Паша, было знішчана і не ажыццявілася. Таму з першых дзён акупацыі яна стала на шлях барацьбы. Пасля гібелі Мішы і чатырох членаў падпольнай арганізацыі Паша цяжка перажывала і паклялася помсціць фашыстам.
Дзейнічаць пасля трагічных падзей даводзілася асцярожна. Каб не выклікаць падазрэнняў, Паша ўладкавалася поварам у нямецкую сталовую. Дзяўчына перадавала партызанам усё, што там даведвалася. Вечарамі адважная камсамолка насіла ежу на хутар Рэцішча, дзе хаваліся ўцекачы з палону лётчыкі. На жаль, сям'я Васіленкі была высочаная і схопленая за сувязь з партызанамі. Два тыдні фашысты жорстка білі і катавалі сям'ю патрыётаў (Пашу, яе бацьку і двух братоў), але яны нічога не сказалі і мужна прынялі пакутніцкую смерць. Восеньскім раніцай 1943 года яны былі праведзены па вёсцы з таблічкамі на шыі "Яны-бандыты. Дапамагалі партызанам" і павешаны ў цэнтры вёскі.
Прайшоў час, але подзвіг камсамольцаў з Дабраволі не забыты, і памяць пра іх не згасла. У 1965 годзе пасмяротна Міша Урбановіч і Паша Васіленка былі ўзнагароджаны медалём "За адвагу".
Імёнамі камсамольцаў-падпольшчыкаў названы вуліцы ў Свіслачы і в. Дабраволя. На месцы дома, дзе нарадзіўся Міша Урбановіч і на месцы пакарання смерцю сям'і Васіленка ўсталяваныя мемарыяльныя дошкі.
У пачатку 1942 г. у вёсцы Задворцы была створана антыфашысцкая група, якую ўзначаліў Васіль Антонавіч Усевіч. Васіль Антонавіч Усевіч, адзін з задворанскіх актывістаў, змагаўся за савецкую ўладу яшчэ ў Заходняй Беларусі. У падпольную арганізацыю ўвайшла моладзь: сын Усевіча Уладзімір, камсамольцы Ніна і Мікалай Шопікі, Анастасія і Уладзімір Атока. Усяго 10 чалавек. Для барацьбы з ворагам яны пачалі збіраць зброю. Калі фашысты загадалі выбраць з ліку сялян солтыса, вяскоўцы назвалі прозвішча Усевіч. Усе ведалі, што Васіль Антонавіч здолее перахітрыць акупантаў. У сярэдзіне 1942 г. у раёне пачалі дзейнічаць невялікія партызанскія групы. Маладыя патрыёты пастаўлялі ім зброю і прадукты харчавання, паведамлялі аб размяшчэнні ворага. На базе антыфашысцкай ячэйкі ў вёсцы была арганізавана падпольная Камсамольская арганізацыя. Важаком яе стаў васямнаццацігадовы Уладзімір Усевіч.
Калі ў Беларусі разгарнулася партызанская вайна, задваранскія падпольшчыкі прынялі ў ёй актыўны ўдзел. На лініі Ваўкавыск-Зэльва быў узарваны чыгуначны шлях на працягу 25 кіламетраў. Рух быў спынены на некалькі дзён. Была пашкоджана тэлефонна-тэлеграфная сувязь паміж Ваўкавыскам і Поразавам. Акупанты адчувалі, што ў гэтых месцах дзейнічае падпольная арганізацыя, і вырашылі яе ліквідаваць. У пачатку студзеня 1944 г. быў арыштаваны адзін з членаў былой антыфашысцкай групы, які здрадзіў сваім сябрам. Студзеньскім раніцай 1944 года, калі было яшчэ цёмна і ўся вёска мірна спала, эсэсаўцы акружылі дома. Здраднікам быў складзены поўны спіс падпольшчыкаў. Ён таксама паказаў іх дома. Допыт праводзілі ў доме солтыса Васіля Антонавіча Усевіча. Здраднік сядзеў у іншым пакоі і пацвярджаў асобы арыштаваных. Кожнага моцна білі. Калі допыт скончыўся, усіх падпольшчыкаў расстралялі тут жа, у двары Васіля Антонавіча. У гэты дзень немцы расстралялі шасцярых: Мікалая Шопіка, яго маці Антаніну Іванаўну і брата Васіля, бацькі Аркадзя Шопіка Андрэя Сцяпанавіча, маці Анастасіі Атокі Марыю Сцяпанаўну і яе брата Уладзіміра. У той дзень Насту не чапалі, але хутка фашысты даведаліся пра тое, што і яна была ў складзе падпольнай арганізацыі. Праз два тыдні ў вёску зноў наляцелі карнікі. Анастасія Атока ўбачыла іх здалёку і зразумела, што гэта едуць за ёй. Не губляючы ні хвіліны, яна пакінула свой дом і адправілася ў лес. Ніна Шопік, яе сястра Вольга, Васіль Антонавіч і Уладзімір Усевіч таксама пайшлі ў гэты дзень да партызанаў, каб помсціць за сваіх родных і блізкіх.
Адной са складовых частак усенароднай барацьбы супраць гітлераўскіх акупантаў быў магутны антыфашысцкі рух у заходніх абласцях Беларусі. У віры вайны апынулася і невялікая беларуская вёска на Свіслаччыне з назвай Сабалькі, якая размешчана ў пралесцы паміж Ружанскай і Белавежскай пушчамі. З першых дзён акупацыі жыхары актыўна ўключыліся ў барацьбу з гітлераўцамі. Яшчэ ў ліпені 1941 г. паўстала адна з першых у раёне антыфашысцкіх груп, а потым – Поразаўскі падпольны антыфашысцкі камітэт. Арганізатарам якой быў жыхар вёскі Вікенцій Вікенцьевіч Янушка-таксама ён быў камандзірам партызанскага атрада імя Кірава па мянушцы Паддубны. Атрад правёў некалькі дыверсій. Падпольшчыкі вёскі Сабалькі вывелі са строю тры кіламетры сувязі, спалілі некалькі драўляных мастоў і складоў, знішчалі гітлераўцаў, наносячы ім значны ўрон. Партызанам дапамагалі не толькі асобныя вяскоўцы, але і цэлыя сем'і. Акрамя таго, многія жыхары Саболькаў з'яўляліся партызанскімі разведчыкамі.
У 19 гадоў пайшоў у партызаны жыхар вёскі камсамолец Аляксей Сцяпанавіч Шабат. Даведаўшыся, што Аляксей у партызанах, немцы расстралялі маму і сястру, а другую сястру вывезлі на катаргу ў Германію. Гора яшчэ больш загартавала маладога партызана, ён стаў членам падпольнай камсамольскай арганізацыі вёскі Сабалькі. З стварэння у верасні 1943 г. Поразаўскага падпольнага райкама камсамола ўдзельнічаў у яго працы, а пасля гібелі сакратара райкама ЛКСМБ Андрэя Фёдаравіча Шымановіча ў сакавіку 1944 г. змяніў яго на гэтай пасадзе.
Мікалай Мікалаевіч Русак змагаўся ў дыверсійнай групе "Стойкія", якая дзейнічала на тэрыторыі Ваўкавыскага, Свіслацкага і былога Поразаўскага раёнаў. 26 снежня каля вёскі Ліхасельцы (цяпер Каліноўская) група ў складзе чатырох чалавек – Русака, Клімовіча, Салаўёва і Чарнышова – узарвала варожы эшалон, які рухаўся на ўсход з баявой тэхнікай і жывой сілай. У канцы снежня партызаны ў складзе Чарнышова, Русака і Ганчарэнкі здзейснілі дыверсію на чыгуначнай станцыі Свіслач. Рух быў спынены на суткі, і вадакачка не працавала ўсю зіму. За галаву Мікалая Мікалаевіча Русака немцы давалі 10 тысяч марак.
12 лютага 1944 года група "Стойкія" днявала ў маленькім хутары па шляху да станцыі Андрэевічы. Будучы высочанымі здраднікам, яны былі акружаны. Партызанам давялося ўступіць у адкрыты бой. Сутычка была нядоўгай, але гарачай. 17 фашыстаў было забіта, некалькі паранена. Але сілы былі занадта няроўныя: фашыстаў налічвалася больш за сотню. У гэтым баі загінулі Мікалай Русак, а таксама камандзір дыверсійнай групы "Стойкія" Іван Поровознюк. Астатнія партызаны прарваліся праз кальцо акружэння і працягвалі барацьбу. Групу "Стойкія" ўзначаліў К.А. Груздзеў.
